Bộ trưởng Y tế báo cáo, giải trình loạt vấn đề 'nóng' trước Quốc hội

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan giải trình hàng loạt vấn đề "nóng" của ngành y. Ảnh: Quốc hội.

Sáng 30/10, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan thu hút sự chú ý của nghị trường khi thẳng thắn giải trình hàng loạt vấn đề "nóng" của ngành y, từ tình trạng bạo hành nhân viên y tế, bài toán già hóa dân số, đào tạo nhân lực, mua sắm - đấu thầu, cho đến chính sách tiền lương và xử lý tồn đọng tài chính sau đại dịch Covid-19.

Đừng để bác sĩ phải sợ hãi khi đang cứu người

Mở đầu phần phát biểu, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết thời gian qua, Chính phủ và Bộ Y tế đã có nhiều quyết sách, giải pháp quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho ngành. Tuy nhiên, y tế là lĩnh vực liên quan mật thiết đến đời sống dân sinh, nên các vấn đề phát sinh vẫn còn phức tạp và có thể tiếp tục xảy ra.

"Chúng ta cần có những giải pháp mạnh mẽ, đột phá hơn trong thời gian tới", bà Lan nhấn mạnh.

Vấn đề đầu tiên bà Lan đề cập tình trạng nhân viên y tế bị hành hung trong khi làm nhiệm vụ đã và đang trở thành vấn đề nóng. Những vụ việc này không chỉ gây mất an ninh, an toàn bệnh viện, mà còn đe dọa trực tiếp tính mạng của nhân viên y tế, người bệnh và thân nhân họ.

Theo Bộ trưởng, các vụ bạo hành gây tổn thương tâm lý, giảm tinh thần làm việc của đội ngũ y bác sĩ và tạo tâm lý bất an trong xã hội. Để khắc phục, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Công an ban hành quy chế phối hợp nhằm bảo đảm an ninh trật tự trong bệnh viện; đồng thời tăng cường các biện pháp giảm tải bệnh viện, nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người bệnh.

Những nỗ lực này đã mang lại chuyển biến tích cực, song tình trạng bạo lực trong cơ sở y tế vẫn chưa giảm.

Riêng năm 2025, cả nước ghi nhận 6 vụ hành hung nhân viên y tế, trong đó có vụ tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An khiến điều dưỡng Nguyễn Thị Trang bị đâm 11 nhát, xuyên phổi, nguy kịch tính mạng.

"Đây là hồi chuông báo động, là giọt nước tràn ly. Nếu không có giải pháp mạnh mẽ hơn, vấn nạn bạo hành nhân viên y tế sẽ không dừng lại", Bộ trưởng Đào Hồng Lan bày tỏ.

Bà cho biết hiện nhiều vụ việc chỉ bị xử lý hành chính hoặc xem là "gây rối trật tự công cộng" theo Điều 318 Bộ luật Hình sự, trong khi hành vi này cần được coi là "chống người thi hành công vụ" theo Điều 330 để tăng tính răn đe.

Nữ điều dưỡng bị thương với 11 vết đâm vào mặt, cổ, ngực, lưng. Ảnh: Tiền Phong.

"Chúng tôi mong Quốc hội đưa hành vi hành hung nhân viên y tế đang làm nhiệm vụ khám, chữa bệnh vào nhóm 'chống người thi hành công vụ. Chỉ khi có chế tài đủ mạnh, mới bảo vệ được đội ngũ thầy thuốc và người bệnh", bà Lan nói.

Bộ trưởng cũng đề nghị toàn xã hội cần thấu hiểu và chia sẻ với đội ngũ y bác sĩ. Trong mọi tình huống, khi nhân viên y tế đang cứu người, bảo đảm điều kiện làm việc an toàn cho họ là ưu tiên cao nhất. Vì bảo vệ nhân viên y tế chính là bảo vệ tính mạng người bệnh.

16,5 triệu người cao tuổi và bài toán chăm sóc toàn diện

Nội dung thứ hai được bà Lan đề cập là già hóa dân số và phát triển hệ thống chăm sóc người cao tuổi. Theo Bộ trưởng, sau khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy, Bộ Y tế đã tiếp nhận nhiệm vụ quản lý lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi từ Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội. Hiện nay, Việt Nam có 16,5 triệu người cao tuổi, chiếm khoảng 16% dân số; dự kiến đến năm 2036, tỷ lệ này sẽ tăng lên 20%, đưa nước ta chính thức bước vào giai đoạn dân số già.

"Điều này đòi hỏi chúng ta phải có chính sách chăm sóc toàn diện, đồng bộ cho người cao tuổi, một nhiệm vụ cấp bách", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ Y tế đang trình Quốc hội Luật Dân số và sửa đổi Luật Người cao tuổi, đồng thời rà soát Nghị định 103 về thành lập cơ sở trợ giúp xã hội và Quyết định 966 của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch mạng lưới các cơ sở này.

Trước ngày 31/12 năm nay, các địa phương phải hoàn tất việc rà soát quy hoạch để đảm bảo tính đồng bộ. Cùng với đó, Bộ Y tế đề xuất thúc đẩy xã hội hóa đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi, khuyến khích các địa phương hỗ trợ về đất đai, ưu đãi chính sách, nguồn lực đầu tư.

Hiện nay, Việt Nam có 16,5 triệu người cao tuổi, chiếm khoảng 16% dân số. Ảnh minh họa: Liêu Lãm.

"Chúng tôi đang kiến nghị xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc người cao tuổi để có nguồn lực triển khai thực tế. Bởi lâu nay, chủ trương đã có nhưng nguồn lực còn hạn chế", Bộ trưởng cho biết.

Về chính sách đào tạo nhân lực y tế, Bộ trưởng cho biết hiện có 214 cơ sở đào tạo lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, trong đó chỉ 11 trường đầu ngành trực thuộc Bộ Y tế quản lý trực tiếp. Các trường còn lại thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo.

"Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục trong việc rà soát, thẩm định các bệnh viện thực hành và thực hiện nhiệm vụ của Hội đồng Y khoa Quốc gia", bà Lan nói.

Bộ trưởng đề nghị khi sửa Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học và Luật Giáo dục Nghề nghiệp, Quốc hội cần xem xét bổ sung các nội dung liên quan đến đào tạo thực hành, chuẩn năng lực hành nghề và chất lượng nhân lực y tế, nhằm khắc phục vướng mắc trong thực tiễn.

Bộ Y tế siết chặt minh bạch trong đấu thầu và chi trả thuốc

Nói về mua sắm, đấu thầu, Bộ trưởng cho biết thời gian qua Quốc hội, Chính phủ và các bộ ngành đã nỗ lực sửa đổi, hoàn thiện pháp luật. Luật Đấu thầu sửa đổi 2024-2025 đã cơ bản giải quyết được những vướng mắc lớn.

Trong quá trình này, Bộ Y tế đã lấy ý kiến từ các bệnh viện, địa phương; phối hợp với Bộ Kế hoạch & Đầu tư và Bộ Tài chính để tổng hợp, báo cáo và trình Quốc hội thông qua.

"Hiện về mặt cơ chế, chính sách, ngành y tế cơ bản không còn vướng. Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn tồn tại những yếu tố khách quan như đứt gãy chuỗi cung ứng, giá thuốc và trang thiết bị tăng cao, khiến nhiều gói thầu không đạt yêu cầu", Bộ trưởng cho biết.

Bên cạnh đó, năng lực đấu thầu tại một số địa phương và bệnh viện còn yếu, từ khâu lập kế hoạch đến triển khai thực hiện. Bà Lan nhấn mạnh cần đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ đấu thầu để đảm bảo công khai, minh bạch và hiệu quả.

Về chính sách tiền lương và phụ cấp, bà Lan cho biết ngành y tế đã báo cáo Bộ Chính trị và được đồng ý triển khai theo Nghị quyết 72. Các văn bản hướng dẫn cụ thể đang được hoàn thiện, trong đó có nội dung về phụ cấp ưu đãi nghề, chế độ đặc thù dành cho nhân viên y tế.

Nội dung cuối cùng Bộ trưởng trình bày liên quan vấn đề đặt hàng, vay mượn vật tư y tế trong đại dịch Covid-19. Theo thống kê, hiện cả nước còn tồn 1.257 tỷ đồng giá trị hàng hóa chưa có đơn giá hoặc hợp đồng, cùng 1.834 tỷ đồng giá trị vật tư, thuốc, thiết bị được vay mượn.

Tuy nhiên, theo Luật Quản lý tài sản công và Bộ luật Dân sự, hiện không có quy định cụ thể cho phép vay mượn tài sản công giữa các đơn vị sự nghiệp. Điều này khiến việc hoàn trả hoặc thanh quyết toán trở nên khó khăn, dễ dẫn đến lãng phí nếu buộc hoàn trả đúng hiện vật.

Vì vậy, Chính phủ đã trình Tờ trình số 897 ngày 10/10 lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đề nghị cho phép ban hành nghị định đặc thù theo tinh thần Nghị quyết 99, để xử lý dứt điểm tồn đọng tài chính trong đại dịch. Bộ Y tế hiện chờ ý kiến chỉ đạo để triển khai.